สยามคืออะไร

ถามคนสมัยนี้ สยามคืออะไร คงได้คำตอบว่าเป็นย่านการค้าแถว ปทุมวัน-ราชประสงค์

………

.

จากคราวที่แล้ว ที่ผมวิเคราะห์ไป ว่าประเทศไทยมีอายุกี่ปี
ก็ถือว่า hot พอควร คนเข้าดู 100 กว่า view (แต่เม้นท์อยู่นิดเดียว)

มีความเห็นจาก @xiengyod ให้ผมลองวิเคราะห์ปัญหา สถานะของสยาม

http://twitter.com/xiengyod/statuses/4803296500

@thanyakij เรื่องสยามเป็นจักรวรรดิหรือไม่นี่คิดว่าอย่างไรครับ (วิกิอังกฤษแก้กลับไปให้เป็น empire อีกแล้ว)

.

เรื่องนี้ต้องย้อนกลับไปถึงความเดิมตอนที่แล้ว
ที่หน้าพูดคุยเรื่องสยาม ในวิกิพีเดีย

มีการตั้งประเด็นว่า สยามคืออะไรกันแน่

ในวิกิพีเดียภาคภาษาอังกฤษ มีการเผยแพร่บทความ Siam Empire
ทำให้ชาววิกิพีเดียภาคภาษาไทย เริ่มออกมาตีความเรื่องนี้กัน

แบบเรียนไทยทุกยุคทุกสมัย สอนเราว่า ประเทศไทยก่อตั้งเมื่อราว 1800
โดยพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ (ขุนบางกลางหาว) ทำสงครามชนะขอม

อ้อ… จะมีแบบเรียนปัจจุบันหน่อยหนึ่ง ที่ยืนยันการมีอยู่ ของพ่อขุนศรีนาวนำถม
แต่ดูเหมือนก็ไม่ได้มีการแก้ไขในองค์รวม

คือทำเนียบพระมหากษัตริย์ไทย ที่ไหนๆก็ยังเริ่มที่ พ่อขุนศรีอินทราทิตย์
(อันนี้ยังดีกว่าเมื่อก่อน ที่เริ่มที่ พระเจ้าเหม่งแซเจ้า ฯลฯ ของน่านเจ้า)

และแบบเรียนสอนเราว่า ตอนนั้นเราคือสยามแล้ว

.

แบบเรียนสอนเราว่า สยาม=ไทย

ไทย = สุโขทัย + อยุธยา + ธนบุรี + รัตนโกสินทร์

.

.

.

ในตำราเรียนยังบอกอีกว่า ช่วงต้นยุคอาณาจักรอยุธยา
(ผมไม่ใช้คำว่า กรุงศรี เพราะนั่นคือเมืองเมืองเดียว)

เสียมก๊ก รวมกับหลอฮกก๊ก เป็น เสียม-หลอก๊ก

.

.

นอกจากนี้ จิตรกรรมฝาผนังที่ปราสาทนครวัด
ยังมีภาพแยกกันระหว่าง “พลละโว้” และ “สยำกุก”

.

.

.

ตรงนี้พอสรุปได้คร่าวๆว่า ก่อนสถาปนาอาณาจักรอยุธยา
มีกลุ่มหลักๆสองกลุ่ม คือกลุ่มสยาม และกลุ่มละโว้

.

.

1

.

อาจารย์ศรีศักดิ์ วัลลิโภดม อธิบายไว้ในหนังสือ “สยามประเทศ ฯ”
ว่า หลอฮก คือละโว้ ไม่ผิดแน่ คือเมืองลพบุรีเดี๋ยวนี้

แต่ เสียมก๊ก มีการกระจายสูงมาก มีหลักฐานชี้ให้เข้าใจว่า
เสียมก๊กอยู่ทั้งแถบสุพรรณภูมิ สุโขทัย เพชรบุรี และนครศรีธรรมราช

.

อ.ศรีศักดิ์ ฯ วิเคราะห์ต่อไป โดยอ้างอิงถึงถึงตำนานมูลศาสนา
และชินกาลมาลีปกรณ์ ที่กล่าวถึงสงครามสามนคร

อ.ศรีศักดิ์ ชี้ว่า ขณะนั้น นครศรีธรรมราช น่าจะเป็น
กลุ่มที่มีอิทธิพลสูงสุดของ กลุ่มสยาม ในช่วงนั้น

.

มีครั้งหนึ่ง ที่จักรพรรดิจีนทรงห้ามปราม
ไม่ให้พวกเสียม รังแกมลายู

แต่ใกล้ๆกันนั้น ก็มีทูตของเสียมจากพลิบพลี
ไปเข้าเฝ้าจักรพรรดิจีน

จดหมายจีนก็บอกอีกว่า เสียมขายผ้าไหมให้เขมร
และเสียมเคยยกกองทัพไปตีเขมร

.

จากตรงนี้น่าจะมองได้ว่า สยาม ในยุคนั้น
น่าจะเป็นชื่อทางวัฒนธรรม (เช่นเดียวกับขอม)
(ไว้จะเขียนเอนทรีเรื่องขอมอีกที)

หมายถึงกลุ่มชนตั้งแต่ นครศรีธรรมราช
ไล่มาเพชรบุรี สุพรรณภูมิ สุโขทัย ข้ามฝั่งไปแอ่งสกล

.

สยาม จึงหาได้เป็นรัฐเดี่ยวๆ รัฐใดรัฐหนึ่งไม่…

.

.

.

.

2

.

ท่าน เสนีย์อนุชิต ถาวรเศรษฐ  เสนอแนวคิดไว้ใน
“สยามประเทศ ไม่ได้เริ่มต้นที่สุโขทัย”

ท่านชี้ให้เห็นพัฒนาการของ ศรีโพธิ์ (ศรีวิชัย)
และต่อมาเป็นนครศรีธรรมราช ก่อนไปตั้งต้นต่อ เป็นขุนศรีอินทราทิตย์ ที่สุโขทัย

.

.

.

.

3

.

คู่มืออบรมมักคุเทศก์ ของจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
แบ่งประวัติศาสตร์ออกเป็นสองส่วนใหญ่ๆ คือ แคว้นโบราณ
ที่แยกเป็น ทวารวดี ละโว้ โคตรบูรณ์ ฯลฯ

กับประวัติศาสตร์ไทย ที่แบ่งออกเป็น “สมัยต่างๆ”
คือสมัยสุโขทัย อยุธยา ธนบุรี รัตนโกสินทร์

.

.

.

.

4

.

จากหลักฐานคร่าวๆที่ยกมาจากสามสำนัก ก็ต่างให้ความเห็นต่างกันคือ

อ.ศรีศักดิ์ เห็นว่า สยามไม่ใช่ชื่อเรียกรัฐหนึ่งรัฐใด
จวบจนสมเด็จพระไชยราชาธิราช รวมอำนาจทั้งหมดเป็นผลสำเร็จ
โดยยกเลิกประเพณีส่งเจ้านายไปครองเมืองเหนือ
อยุธยา จึงเป็นศูนย์รวมอำนาจและเป็นจุดเริ่มต้นของอาณาจักรสยาม

เสนีย์อนุชิต เห็นว่า ก่อนสุโขทัย ให้นับรวมศรีโพธิ์ไปด้วย

สำนักกลางที่เป็นพิมพ์เขียวสอนทั่วประเทศ
ระบุว่า สุโขทัย อยุธยา ธนบุรี รัตนโกสินทร์
เป็นอาณาจักรเดียวกัน เพียงแต่แบ่งออกเป็นยุคเป็นสมัย

.

.

.

.

มาดูสำนักผมบ้าง สำนักไหนไม่รู้ตัดๆแปะๆเอามาหมดทุกสำนัก
จากการที่ผม ก็เป็นหนึ่งใน Major Contributor ของวิกิพีเดียภาษาไทย

เท่าที่ลองปรับแนวความคิดตามรูปแบบของวิกิพีเดีย พบว่า

สยาม น่าจะเป็นชื่อทางวัฒนธรรม ไม่ได้เป็นชื่อรัฐหนึ่งรัฐใด
เว้นแต่เป็นชื่อชาติพันธุ์ว่า พวกสยาม เช่นปลายอยุธยา เรื่อยมา

แต่มาเป็นชื่อรัฐ ครั้งแรกก็ตามแนวคิด กรุงสยาม
ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ฯ

ซึ่งกลายมาเป็นชื่อประเทศว่า สยามรัฐ และ
ราชอาณาจักรสยาม ในเวลาต่อมานั่นเอง

.

สรุปแล้ว…

สยามไม่ใช่ชื่อของจักรวรรดิ สยามเป็นชื่อของรัฐประชาชาติ
ที่เพิ่งจะเริ่มพัฒนาการในปี 2395 (ปีที่วางเสาหลักเมือง)
และสมบูรณ์มีเขตแดนชัดเจนในเวลาต่อมา

สยาม เป็นราชอาณาจักร และไม่ใช่ จักรวรรดิ

เพียงแต่ก่อนหน้านี้นั้น… ไม่แน่

..

.

.

==จบเอนทรี==

ปล. เอนทรีหน้า ผมจะมาต่อว่า แล้วก่อนหน้า สยามนั้น
เราเป็นจักรวรรดิหรือไม่